Dawna Augusta Praetoria to stolica najmniejszego włoskiego regionu Valle d’Aosta. To jedno z najbardziej klimatycznych miasteczek szczególnie w okresie Bożego Narodzenia, z romantycznym jarmarkiem na tle antycznych ruin.
Aosta to miasto założone przez Rzymian w 25 r. p. n. e. Kolonia zbudowana w pobliżu zbiegu potoku Buthier z Dora Baltea, jest wzorowym modelem urbanistyki rzymskiej, wciąż rozpoznawalnym w obecnej tkance miejskiej. Do dziś czytelny jest ściśle ortogonalny układ zabudowań, który podzielił miasto na regularne części.
Ze względu na znaczenie rzymskich pozostałości, które wciąż są widoczne, Aostę nazwano Rzymem Alp.
Starożytna Aosta
Z rzymskiego miasta Aosta, zachowało się dużo zabytków, takich jak np.:
1. Łuk Augusta
W 25 r. p. n. e. Rzymianie ostatecznie pokonali lud Salassi i założyli miasto o nazwie Augusta Praetoria. Po przejściu przez most nad potokiem Buthier, wzdłuż drogi prowadzącej do monumentalnej Porta Praetoria, głównego wejścia do rzymskiego miasta, wzniesiono łuk honorowy poświęcony cesarzowi Augustowi.
W średniowieczu dodano do niego wizerunek Zbawiciela, a następnie zastąpiono go Krucyfiksem. W 1716 roku Conseil des Commis (historyczna instytucja zarządcza w Dolinie Aosty), zdecydowała pokryć pomnik dachem łupkowym, aby chronić go przed wodą. Łuk odrestaurowano w latach 1912-1913.
2. Porta Preatoria
Porta Praetoria była głównym wejściem do miasta. Do dziś można podziwiać jej trzy otwory: środkowy dla pojazdów i boczne dla pieszych.
Ostatnie prace wykopaliskowe umożliwiły uwidocznienie poziomu gruntu w czasach rzymskich. Fasada wschodnia nadal zachowuje marmurowe płyty pokrywające łuk. W otworach skierowanych na zewnątrz, widoczne są rowki na łańcuchy, dzięki którym otwierano bramy, utrudniające dostęp do miasta.
W średniowieczu przed bramą, która została zniszczona podczas prac konserwatorskich w okresie faszystowskim, ustawiono kaplicę pod wezwaniem Świętej Trójcy.
3. Teatr rzymski
Tuż za murami widoczna jest monumentalna 22 metrowa, południowa fasada rzymskiego teatru Aosty. Obiekt zbudowany w północno-wschodniej części miasta, był budynkiem o pierwszorzędnym znaczeniu.
Dzieło powstało w późniejszym etapie po założeniu miasta i było dalej rozbudowywane w następnych stuleciach. Teatr publiczny miał znaczne rozmiary. Szacuje się, że audytorium mogło pomieścić około 3000-4000 widzów, co świadczy o dużym znaczeniu tego obszaru w czasach rzymskich. Niektórzy uczeni uważają, że teatr pokryty był dachem.
W średniowieczu zbudowano niektóre domy, których ściany opierały się bezpośrednio o rzymski zabytek. Znaczna jego część została jednak zburzona podczas prac, które miały miejsce w latach 1933-1941.
4. Mury
Rzymianie zdecydowali się wznieść wokół Augusta Praetoria mur nie tylko w celach obronnych, ale także z zamiarem stworzenia monumentalnej twierdzy. Mury zbudowane od wewnątrz z kamyków rzecznych i zaprawy murarskiej, były od zewnątrz pokryte blokami trawertynu (tufu wulkanicznego).
Ponadto wzdłuż murów zbudowano dwadzieścia wież. Torre del Pailleron i Torre del Lebbroso to jedyne, które w niektórych częściach zachowują swój pierwotny wygląd. W średniowieczu zostały przekształcone w rezydencje lokalnych panów, ale też np. w więzienie. Jedna z nich jest obecnie siedzibą Fundacji Instytutu Muzycznego Doliny Aosty.
Średniowieczna Aosta
Z kolei z okresu średniowiecznej Aosty wyróżnić można np.:
1. Kolegiata Sant’Orso i kościół wczesnochrześcijański San Lorenzo
Kolegiata Sant’Orso znajduje się poza murami miasta, gdzie niegdyś mieściła się rzymska nekropolia. Na początku V wieku na tym obszarze, zbudowano wczesnochrześcijański kompleks, którego częścią był kościół San Lorenzo.
Na pozostałościach wczesnochrześcijańskiej bazyliki wzniesiono nowy budynek w epoce karolińskiej, zastąpiony z kolei około roku 1000, przez duży romański kościół z trzema nawami, o ścianach całkowicie pokrytych freskami.
Kolegiata Sant’Orso to prawdopodobnie najważniejszy średniowieczny zabytek w mieście. W jego wnętrzu mieści się krużganek wybudowany w około 1133 r. Jego kapitele przedstawiają sceny z Nowego i Starego Testamentu, z życia świętego Orso i fantastycznych zwierząt. Masywna dzwonnica z XII wieku góruje nad dziedzińcem, który pierwotnie był wieżą pełniącą funkcje obronne.
W drugiej połowie XV wieku, z woli wielkiego patrona Giorgio di Challant, kościół przeszedł istotne przekształcenia, mające na celu nadanie budowli późnogotyckiego wyglądu. W szczególności zbudowano sklepienia krzyżowe, gdzie widać wyjątkowo dobrze zachowane romańskie freski, z początku XI wieku.
Na uwagę zasługuje również fasada kościoła i piękny, drewniany chór. Wychodząc ze świątyni, podziwiać można renesansowy klasztor, z oknami w kształcie krzyża, z rzeźbionej terakoty.
2. Katedra i jedyna w swoim rodzaju polichromowana fasada
Budynek katedry Santa Maria Assunta, pochodzi z V w., kiedy to utworzono pierwszą diecezję Aosta. Podobnie jak kościół Sant’Orso, katedra została gruntownie odnowiona na polecenie biskupa Anselmo, który zarządzał diecezją w latach 994-1026.
Budynek został wyposażony w plan bazylikowy, 3 nawy i 8 przęseł. Dach wsparty był na drewnianym stropie. Pod chórem do dziś można zobaczyć fascynującą kryptę.
Również freski, które ujrzały światło dzienne w 1979 roku na sklepieniu kościoła, pochodzą z XI wieku. Wraz z cyklem malarskim z kolegiaty Sant’Orso, te wczesnośredniowieczne obrazy uczyniły Aostę jednym z głównych ośrodków sztuki ottońskiej w Europie.
Na przestrzeni wieków katedra była kilkakrotnie remontowana. W drugiej połowie XI wieku odrestaurowano zachodnią bryłę budowli, składającą się z dwóch wież i wysuniętej centralnej absydy. W XIII wieku wybudowano obejście, korytarz wokół chóru.
Widoczne na podłodze mozaiki z okresu od XII-XIV wieku przedstawiają miesiące oraz szereg prawdziwych i fantastycznych zwierząt wraz z rzekami Tygrys i Eufrat.
Niesamowita fasada katedry pochodzi z dwóch odrębnych okresów. Jego przedsionek stworzono w XVI wieku, a neoklasycystyczny front powstał w 1848 roku. Atrium składa się z architektonicznego frontu z cegły, ozdobionego rzeźbami i freskami przedstawiającymi sceny z życia Matki Boskiej.
Przy katedrze znajduje się Museo del Tesoro, w którym można podziwiać znaczące dzieła sztuki z tego obszaru, z XIII-XVIII wieku.
Aosta obecnie
Pozdrawiam!
Maddalena
Dziękuję Ci za przeczytanie mojego artykułu!
Starałam się włożyć w niego całe moje serce, bo napisałam go z myślą o Tobie!
Jeżeli uważasz, że przydałby się jeszcze komuś innemu, zapraszam do udostępnienia. Będzie mi też miło jeżeli zostawisz swój komentarz tutaj na blogu, lub na Facebooku, na którym znajdziesz jeszcze więcej ciekawych treści!
Do bezpośredniego kontaktu zapraszam Cię przez e mail: wloskiwehikulczasu@gmail.com
